Lale Çılgınlığı

Lale çılgınlığı diğer adıyla Lale Balonu; Hollanda’nın Altın Çağı’nda lale soğanlarının fiyatlarının aniden yükselip bir anda çöküşe geçmesi sonucu yaşanan olay olarak tarihi kayıtlarda yer almaktadır. 1637 yılının Şubat ayında Lale Balonu’nun en yüksek noktası yaşanırken laleye dayalı sözleşmeler o zamanki yetenekli zanaatkârların yıllık gelirinin çok ama çok üstüne satılmıştır. Bu olay tarihte bilinen ilk balon olarak geçer.  Günümüzde de Lale Çılgınlığı veya Lale Balonu, varlık fiyatlarının gerçek fiyatlarından sapmasını ifade ederken kullanılır.

Lalenin Avrupa’ya gelişi bizim hiç de uzağımızda değildir. Lale Avrupa’ya Osmanlı İmparatorluğu’ndan getirilmiş ve özellikle Hollanda’da ilgiyle karşılanmıştır. Lalenin zorlu iklim koşullarına dayanması onun hızla dikkat çekmesini sağlamış ve lüks bir eşya, mevkii manasına getirmiştir. Çok farklı çeşitlendirmeler ile değişik görünümler kazandırılmıştır. Lale soğanları yılın Haziran ile Eylül yılları arasında sökülüp satılabildiği için piyasada fiyatların oluşması bu döneme denk gelmiştir. Senenin geri kalan zamanları için ise tüccarlar, noter önünde sezon sonunda lale satın alacaklarını taahhüt ederek sözleşmeler imzalamıştır ve bu şekilde lale soğanları için bir piyasa oluşmuştur.

Çiçeklere olan ilgi arttıkça profesyonel yetiştiriciler virüslü soğanlara giderek daha yüksek fiyat ödemişlerdir. 1634 yılında Fransızlardan gelen talebin de etkisiyle piyasaya spekülatörler girmeye başlamıştır.1636 yılında Hollandalılar sezon sonunda lale alımını öngören sözleşmelerin alınıp satıldığı formel bir  future piyasası oluşturmuştur. Nadir lalelerin sözleşme fiyatları 1636 yılında artmaya devam etmiştir Kasım atında virüs barındırmayan lalelerin fiyatları da artmaya başlamıştır. Fakat 1637 yılının Şubatı’nad lale tüccarları o kadar yüksek fiyattan lale satışına kalkışmışlardır ki lale alıcısı bulunmamaya başlanmıştır. Lale talebi bu şekilde dibe vurmaya başlamıştır ve ‘’balon patlaması’’ dediğimiz olay yaşanarak fiyatlar bir anda düşmüştür. Elinde çok yüksek fiyattan alınana sözleşmeler bulunan halk zor durumda kalmıştır. Oluşan tüm tarafların ihtiyacını karşılayacak şekilde çözümler düşünülmüş olsa da bir sonuca varılamamıştır.

Hollanda’da yaşanan bu lale çılgınlığı sadece Hollanda ile sınırlı kalmayıp başka Avrupa ülkelerinde de görülmüştür fakat hiçbir ülkedeki vaka bu kadar şiddetli olmamıştır. Elbette Lale Balonu’nun Hollanda ekonomisinde yıllar boyu dalgalanmalar yaşattığı öne sürülmektedir.

Bültenimize kayıt olmak isterseniz buraya tıklayabilirsiniz.

Yaralandığım Kaynak : https://paratic.com/ilk-spekulatif-balon-lale-cilginligi/